परतूर शहरात फुलले ब्रम्हाकमळ....हिमालयातील फुलाच्या राजा आहे देव पुष्प
परतूर(प्रतीनीधी)
सन्मित्र कॉलनी तहसील कार्यालय मागे श्री चंद्रकांत गाडेकर यांच्या निवासस्थानी ८ वर्षांपुर्वी पुणे येथून २०१३ ला ब्रम्हकमळचे रोप आणुन लावले होते. ते आज रोजी ते उमलले.
हिमालय फुलांचे सम्राट/राजा म्हणून ओळखले जाणारे दुर्मिळ देवता फूल म्हणजे ब्रह्मकमल आता परतुर च्या सन्मित्र कॉलनीत फुलले आहे. सन्मित्र कॉलनीतील रहिवासी श्री चंद्रकांत गाडेकर यांच्या घरी या देवपुष्पाने / ब्रम्हाकमळने त्यांचे दर्शन दिले आहे. यापूर्वी हे दिव्य फूल आजुबाजूच्या परिसरात उमलले होते असे आढळून आले नाही. असे मानले जाते की ब्रम्हाकमळ हे देवी -देवतांचे फूल आहे, ज्यांच्यामध्ये स्वतःमध्ये अमर्याद अलौकिक शक्ती व औषधी गुणधर्म आहेत.हे फूल वर्षातून फक्त एकदाच मध्यरात्री फुलते आणि पहाटेच्या आधी बंद होते. जेव्हा हे फूल फुलते, तेव्हा त्याचा अलौकिक सुगंध देखील संपूर्ण वातावरणात पसरतो. या फुलाचे दर्शन स्वतःच नशीबाचे प्रतीक आहे आणि त्याच्या दर्शनाच्या वेळी केलेल्या इच्छा पूर्ण होतात असा समज आहे.
ब्रम्हाकमळ देव फूल फक्त हिमालयीन प्रदेशातील 12,000 फूट उंचीच्या डोंगरांवर आढळतो आणि म्हणून उत्तराखंड सरकारने त्याला आपले राज्य फूल म्हणून घोषित केले आहे. या फुलामध्ये अनेक औषधी घटक आढळतात. त्याचवेळी, परतुर शहरातील रहिवासी सि. एस. गाडेकर यांनी सांगितले की, ही वनस्पती आठ वर्षांपूर्वी पुणे येथून त्यांच्या सुन अश्विनी गाडेकर (मेहेत्रे) यांच्या माध्यमातून परतुर येथे पोहोचली होती.
डोंगरांमध्ये, विशेषत: हिमालयीन प्रदेशात वाढणाऱ्या ब्रह्मा कमलला विशिष्ट प्रकारच्या तापमानाची आवश्यकता असते. घरी वाढणे खरोखर दुर्मिळ आहे. हे लॅब, पॉली हाऊस आणि नियंत्रित वातावरणात अनेक ठिकाणी घेतले जाते. सामान्य तापमानात ते वाढणे दुर्मिळ आहे.
कोरोना काळात झालेल्या वातावरण बदलांमुळे हे ब्रम्हाकमळ उमलले अन्यथा हे अशक्य आहे परतुर सारख्या गरम वातावरणात हे फूल उमलणे. गणेश गाडेकर म्हणाले.
भारतात ब्रह्मकमळ (Night queen) शास्त्रीय नाव एपिफायलम ऑक्सिपेटॅलम . ब्रम्हाकमळ एखाद्या वनस्पतीचा किंवा वस्तूचा आधार घेऊन २-३ मी. उंच वाढते. मुळे खोलवर जातात. जुने झालेले खोड गोलसर व राखाडी-हिरवे असते. नवीन खोड चपटे, १–५ सेंमी. रुंद, हिरवे व पानासारखे दिसते. त्याच्या पेरावरील बेचक्यांतून नवीन फांद्या येतात. पाने छोट्या काट्यांमध्ये रूपांतरित झालेली असतात. पानासारख्या दिसणाऱ्या खोडावर पावसाळ्यात मोठी, पांढरी, सुगंधी व एकेकटी फुले येतात. ती मध्यरात्री उमलतात व सूर्योदयापूर्वी मावळतात. म्हणून त्या वनस्पतीला चंद्रकमळ असेही म्हणतात. फुलांच्या नळीचा व त्यांवरील काही बाह्यदलांचा म्हणजेच पाकळ्यांचा रंग लालसर तपकिरी असतो. आतील पाकळ्या नाजूक, लांबट व पांढऱ्या असतात. फुलांचा व्यास १५–२० सेंमी. असतो. पुंकेसर असंख्य असतात. कुक्षीवृंत हिरवट पांढरे किंवा पांढरे असते. फळ मोठे व मांसल असून त्याच्या गरामध्ये बिया असतात. खोडाच्या तुकड्यापासून तसेच बियांपासून पुनरुत्पादन होते. सुंदर व सुवासिक फुलांमुळे तिची लागवड शोभिवंत वनस्पती म्हणून बागेत करतात. फुलातील सुगंध बेंझील सॅलिसिलेट या कार्बनी संयुगामुळे असतो.
ब्रह्मकमल भारताच्या हिमाचल, उत्तराखंड, सिक्कीम, अरुणाचल प्रदेश, काश्मीरमध्ये आढळते. या वस्तुस्थितीबद्दल तज्ञांनाही आश्चर्य वाटते, दैवी समजल्या जाणाऱ्या या फुलाच्या बहरण्यासाठी योग्य वेळ जुलै- सप्टेंबर आहे, ते सुद्धा कोणत्याही एका रात्री फुलते.
सौ. मंगल गाडेकर, सौ. ज्योती उबाळे व श्रीषा गाडेकर यांनी ब्रम्हाकमळ पुजन केले.
